De slavernij

Ik heb in mijn weblogs wel eens meer door laten schemeren dat ik de kwaliteit van geschiedenis les op school wat aan de lage kant vind. En dat geldt zeker als we het over het onderwerp slavernij hebben. Ik kan me eerlijk gezegd niet herinneren dat hier op school aandacht besteed is. Misschien wel in het algemeen, maar niet specifiek over de rol van Nederland daarin. De NTR had waarschijnlijk het zelfde idee hierover als ik, zodat ze een vijf delige serie hierover gemaakt hebben.

De slavernij is niet een Nederlandse uitvinding of zo. Ver voordat “wij” ons daarmee gingen bemoeien, was het hoofdzakelijk een Spaanse en Portugese “hobby”. Nederland is er meer ingerold toen ze bij gewonnen veldslagen ineens met mankracht problemen kwamen te zitten. Vooral op de Portugezen gewonnen gebieden in Brazilië kwamen veel plantages in Nederlandse handen terecht die natuurlijk toch bemant moesten worden. Bovendien zat destijds de handelsgeest ook al in de Nederlanders, en met slaven handel viel veel geld te verdienen. Je moet niet denken dat die Nederlanders zelf op jacht gingen naar slaven in Afrika. Nee, wij bouwde(of veroverde) gewoon een kasteel of fort bij de kust en lieten die slaven door andere Afrikanen aanvoeren. Veelal werden de slaven betaald met vuurwapens, want die Afrikaanse stammen hadden vaak oorlog met elkaar.

Ondanks dat wij ons vandaag de dag niet kunnen voorstellen dat we gewoon meededen met de slavenhandel, is deze pas in 1863 afgeschaft. Maar je moet nu niet denken dat er vandaag de dag geen slavernij meer in Nederland voorkomt. En dan niet alleen op de wallen in Amsterdam of zo. Nee, ook bijvoorbeeld in de land en tuinbouw worden veel oost Europeanen uitgebuit met hongerloontjes zodat ze niet weg kunnen. Ook hier stond het NTR programma even bij stil, en ook daar werd je niet vrolijk van.

Maar hoe onze voorouders ruim 600.000 slaven uit Afrika hebben kunnen halen, blijft als 21ste eeuwer een groot raadsel. Die vraag wordt in de serie ook vaak gesteld trouwens (en terecht). Toch moet je die mensen niet altijd als beulen bekijken. Er waren heus schurken tussen hoor. Dat heb je altijd wel (ook vandaag de dag). Maar je moet het wel in de tijdsgeest van toen bekijken. Slavernij was destijds de gewoonste zaak van de wereld. In een aflevering werd het verhaal verteld over een zwarte slaaf die aan een rijke Nederlandse zakenman cadeau werd gegeven. De jongen was overigens geen slaaf meer toen hij in Nederland aankwam. Dit omdat in de Nederlandse wet stond dat Christenen niet als slaaf mochten dienen. Een aangezien de jongen een Christen was geworden, was hij eigenlijk een vrij man. Hij ging Theologie studeren aan de universiteit en hield in een overvolle kerk een pleidooi VOOR de slavernij. Dit is dus eigenlijk niet te bevatten, maar geeft wel aan dat je de huidige opvattingen over slavernij niet kunt vergelijken met toen.

Hoe dan ook, ik kan iedereen aanraden om het programma over de slavernij een keer te gaan bekijken. Het is een zeer leerzaam en verteld een verhaal waar we in Nederland eigenlijk niet al te trots zijn.

Mazzel